در سرزمین آفتاب تابان، فیلم‌های سامورایی یک سنت صد ساله هستند. فرهنگ عامه شمشیرزنان را به عنوان چهره‌هایی تقریبا افسانه‌ای تصویر می‌کند. به ما گفته شده است که سامورایی‌ها به طبقه‌ای نخبه از جنگجویان ژاپنی تعلق داشتند که همیشه منصفانه می‌جنگیدند، با وفاداری از اربابان قرون وسطایی خود دفاع می‌کردند و به یک کد افتخار وحدت‌بخش به نام «بوشیدو» پایبند بودند.
فیلمنامه‌نویسان از روبرو کردن آنها با قاتل‌های نینجای سیاه‌پوش لذت می‌برند. یک مزدور ترسناک، نینجای استاندارد فیلم، ستاره‌‌های پرتاب تیز به همراه دارد و بر یک هنر رزمی منحصر به فرد به نام «نینجوتسو» تسلط دارد. اوضاع زمانی آشفته‌تر می‌شود که کارگردان به او قدرت‌های ماوراءالطبیعه مانند پرواز یا نامرئی بودن اعطا کند.
فارغ از استعدادهای جادویی، برداشت مدرن ما از سامورایی و نینجا چقدر دقیق است؟
فهرست مطالب
جنگ و صلح
تاریخ ژاپن به دوره‌ها و عصرهای مختلفی تقسیم می‌شود. برای بحث ما، دوره سنگوکو (۱۴۶۷ تا ۱۶۰۳) و دوره متوالی توکوگاوا (یا “ادو”) که تا ۱۸۶۸ به طول انجامید، اهمیت ویژه‌ای دارند.
دوره توکوگاوا نام خود را از یک خاندان شوگون گرفته است که در سال ۱۶۰۳ کنترل ژاپن را به دست گرفت. شوگون‌ها دیکتاتورهای نظامی موروثی بودند که از سال ۱۱۹۲ کشور را اداره می‌کردند. آنها روی کاغذ به امپراتوران ژاپن خدمت می‌کردند، اما در عمل، این افراد قدرت بسیار بیشتری داشتند و آنها بودند که واقعا تصمیم‌گیری می‌کردd.
قرون گذشته مملو از جنگ‌های دائمی بود. اما تحت رژیم توکوگاوا، اوضاع آرام شد. تجارت بین‌المللی به شدت کنترل می‌شد و شوگون‌ها تلاش می‌کردند تا از درگیری‌های سیاسی جلوگیری کنند.
این همچنین زمانی بود که ژاپن رابطه خود را با سامورایی بازتعریف کرد. همانطور که توماس کانلان، استاد تاریخ آسیای شرقی در دانشگاه پرینستون، از طریق ایمیل به ما گفت: «سامورایی تنها در دهه ۱۵۹۰ به یک جایگاه اجتماعی قابل تشخیص تبدیل شد. پیش از آن، کل جامعه نظامی‌سازی شده بود و هیچ تفاوتی بین کشاورزان و جنگجویان وجود نداشت.»
چنین ابهاماتی با ژنرال تویوتومی هیده‌یوشی همخوانی نداشت. او یک رهبر نظامی تأثیرگذار بود که در سال ۱۵۸۸ فرمان «شکار شمشیر» را در سراسر کشور صادر کرد. این فرمان مالکیت هرگونه سلاح را برای کشاورزان ممنوع می‌کرد. طبق قوانین جدید، فقط سامورایی‌ها و فقط آنها می‌توانستند سلاح حمل کنند.
نیک کاپور، مورخ از دانشگاه راتگرز در ایمیلی می‌گوید: «اساساً، افرادی که در جنگ‌های اخیر جنگیده بودند به عنوان سامورایی شناخته می‌شدند و حق بازگشت به کشاورزی را نداشتند و افرادی که در حال حاضر مشغول کشاورزی بودند، مجبور بودند سلاح‌های خود را تسلیم کنند.» “در بسیاری از موارد، این گزارش به خود فرد واگذار می شد و مردم اساساً می توانستند انتخاب کنند.”
اصلاحات هیده‌یوشی به دوره توکوگاوا منتقل شد. در واقع، آنها مقدمات یک سیستم طبقاتی سفت و سخت موروثی را فراهم کردند که سامورایی‌ها را در جایگاهی بالاتر از صنعتگران، کشاورزان و بازرگانان قرار می‌داد. تا آن زمان، جنگ‌های فئودالی که دوره سنگوکو را تعریف می‌کردند، مدت‌ها گذشته بود. در غیاب نبرد، به سامورایی‌ها نقش‌های دیوانی و اداری داده شد.
حسرت گذشته
نگاه گذشته به جنگ تمایل به تجمل دارد. کافیست از سارا تال، مورخ «ژاپن اولیه مدرن و مدرن» که در دانشگاه ویسکانسین-مدیسون تدریس می‌کند، بپرسید.
او در ایمیلی می‌گوید: «در طول صلح طولانی دوران توکوگاوا، زمانی که سامورایی‌ها بیشتر به عنوان مدیر کار می‌کردند تا مبارز، بسیاری از آنها دوران‌های اولیه جنگ (مثلاً در قرن‌های ۱۲ تا ۱۶) را که سامورایی‌ها واقعاً می‌جنگیدند، رمانتیک می‌کردند.»
آخرین شوگون در سال ۱۸۶۸ سرنگون شد. پس از آن، ژاپن وارد دوره اصلاحی میجی شد که صنعت و حکومت متمرکز را در آغوش گرفت. از نظر تاریخی، سامورایی‌ها به اربابان فئودال خدمت می‌کردند و از امتیازات ویژه‌ای برخوردار بودند. اما همه اینها به زودی تغییر کرد.
تال توضیح می‌دهد: «وضعیت رسمی سامورایی در سال ۱۸۶۹ لغو شد و امتیازات آنها در اوایل دهه ۱۸۷۰ باطل شد. با لغو قلمرو اربابانشان، بسیاری از سامورایی‌های سابق بیکار شدند و نتوانستند در دولت جدید شغلی به دست آورند.»
تال می‌گوید: «در دهه ۱۸۹۰، آنها، فرزندانشان و بسیاری از ژاپنی‌ها شروع به تعریف «راه سامورایی» کردند که هم به عنوان دلتنگی برای روزهای خوب و به اصطلاح اخلاقی قدیم عمل می‌کرد و هم نقدی بر روندهای مدرن‌سازی آن زمان بود.»
نیتوبه اینازو وارد می‌شود. یک دیپلمات و نویسنده، او به طور اساسی نحوه نگاه نسل‌های آینده به سامورایی را تغییر داد. در سال ۱۸۹۹، اینازو کتاب تاثیرگذاری به نام «بوشیدو: روح ژاپن» منتشر کرد. این متن خود را به عنوان مقدمه‌ای بر «بوشیدو» معرفی می‌کند. به گفته اینازو، این کد رفتار سنتی و جهانی بود که توسط سامورایی‌های دنیای واقعی رعایت می‌شد.
اما اینطور نبود. کاپور اشاره می‌کند که «اصطلاح به اصطلاح «کد سامورایی» بوشیدو در اوج [سنگوکو] جنگ سامورایی وجود نداشت.» خود کلمه «بوشیدو» تا دوره صلح آمیز توکوگاوا ابداع نشد.
اما این از «بوشیدو: روح ژاپن» است که برخی از فراگیرترین افسانه‌ها درباره ارزش‌ها و رفتار سامورایی را به دست می‌آوریم. تال می‌گوید: «سامورایی‌ها همه شمشیرزن‌های معنوی، اخلاقی، نجیب‌زاده و ثروتمند تصویر شده در فیلم نبودند.» آنها یک کد اخلاقی واحد و منسجمی نداشتند که نحوه تفکر و رفتار آنها را تعریف کند.»
کاپور اضافه می‌کند: «سامورایی‌ها هم مانند هر جنگجوی دیگری در هر جای دیگری، به غارت و چپاول و خیانت به اربابانشان دست می‌زدند.»
واقعیت درباره نینجا
بگذارید در مورد تصورات غلط صحبت کنیم، حالا وقت صحبت درباره نینجاهاست. گفته می‌شود آنها مزدوران دوره‌گردی بودند که عملیات مخفیانه انجام می‌دادند، اطلاعات جمع‌آوری می‌کردند و – در نهایت، اما مهم نیست – در تاریکی شب آدم‌ها را ترور می‌کردند.
معمولا مناطق همسایه ایگا و کوکا در جنوب شرقی ژاپن به عنوان محل تمرین جایی که همه نینجاها مهارت‌های مرگبار خود را تقویت می‌کردند، ذکر می‌شود. حتی گاهی می‌شنوید که نینجاها یک طبقه یا کاست ارثی را تشکیل می‌دادند، شبیه سامورایی‌ها.
علاقه‌مندان به ژاپن، طرفداران فیلم و هنرمندان رزمی، همگی افسانه‌های نینجا را پذیرفته‌اند. هر ساله، برخی از علاقه‌مندان برای جشن گرفتن “روز نینجا” در ۲۲ فوریه لباس‌های سیاه و تیره می‌پوشند.
کاپور می‌گوید: «نینجایی که امروز می‌شناسیم واقعاً وجود نداشتند.» او می گوید کلمه نینجا از “دو کاراکتر چینی به معنای پنهانکاری و مرد'” آمده است. به هر حال، اکثر ژاپنی زبان ها حرف اول را “شینوبی” تلفظ می کنند نه “نین”.
ژاپن قرون وسطی سهم خود را از افرادی داشت که به قلعه‌ها نفوذ می‌کردند و جنگ‌های مخفیانه را می‌پذیرفتند. اسناد تاریخی نشان می‌دهند که سامورایی‌ها از چنین تاکتیک‌هایی بیزار نبودند. کاپور می‌گوید: «ما اسناد زیادی در مورد این فعالیت‌ها داریم، اما [آنها] توسط افراد مختلف انجام می‌شدند.» هرگز طبقه خاصی از قاتلان وجود نداشتند که در طایفه‌های موروثی زندگی کنند و خدمات خود را برای اجاره بفروشند. این یک افسانه‌ی ناب است که مانند افسانه‌های مربوط به سامورایی، در دوره طولانی و صلح‌آمیز ادو ساخته شده است.
با وجود این، افسانه‌های نینجا چیز جدیدی نیستند. تال می‌گوید: «حتی تا قرن‌های ۱۸ و ۱۹، نینجا در ژاپن به یک پدیده فرهنگ عامه تبدیل شده بود.» “بنابراین در هنر، ادبیات، درام و امثال آن انواع تصویرگری‌های داستانی و فانتزی وجود داشت.”
نقش:
- سامورایی ها:
- به عنوان اعضای طبقه ممتاز جامعه ژاپنی، سامورایی ها وظایف متعددی داشتند.
- وظایف اولیه آنها شامل محافظت از ارباب و خانواده اش، شرکت در نبردها و حفظ نظم در قلمرو ارباب بود.
- با گذشت زمان، نقش آنها گسترش یافت و شامل وظایف اداری، دیپلماسی و حتی جمع آوری مالیات نیز شد.
- سامورایی ها ملزم به اطاعت کامل از دستورات ارباب خود بودند و در ازای وفاداری خود، زمین، غذا و محافظت دریافت می کردند.
- شینوبی ها:
- بر خلاف سامورایی ها که به یک ارباب خاص وفادار بودند، شینوبی ها مزدورانی بودند که برای انجام مأموریت های خاص استخدام می شدند.
- آنها اغلب توسط اربابان، دایمیوها یا حتی دولت برای انجام کارهای کثیف یا وظایف خطرناکی که برای یک سامورایی شایسته نبود، استخدام می شدند.
- وظایف مکرر شینوبی ها شامل جاسوسی، خرابکاری، ترور، جمع آوری اطلاعات و نفوذ بود.
- آنها به خاطر مهارت هایشان در مخفی کاری، استتار و غافلگیر کردن دشمن مشهور بودند.
آموزش:
- سامورایی ها:
- آموزش سامورایی ها از سنین پایین و به طور فشرده آغاز می شد.
- آنها در هنرهای رزمی مختلف از جمله شمشیرزنی، نیزه زنی، تیراندازی با کمان و سوارکاری آموزش می دیدند.
- علاوه بر این، آنها در فلسفه، اخلاق، ادبیات و هنرهای مختلف مانند خوشنویسی و نقاشی نیز آموزش می دیدند.
- هدف آموزش سامورایی ها تبدیل آنها به جنگجویانی کامل و شهروندانی فرهیخته بود.
- شینوبی ها:
- آموزش شینوبی ها نیز به همان اندازه سخت و طاقت فرسا بود، اما تمرکز آنها بر مهارت های عملی و نه فلسفه یا هنر بود.
- آنها در هنرهای مختلفی مانند استتار، نفوذ، نبردهای تن به تن، استفاده از سلاح های مختلف، مواد منفجره و پزشکی آموزش می دیدند.
- شینوبی ها همچنین یاد می گرفتند که چگونه در تاریکی حرکت کنند، از صخره ها بالا بروند، بر روی آب راه بروند و از حیوانات برای کمک به مأموریت های خود استفاده کنند.
- آموزش آنها به گونه ای بود که آنها را به جاسوسان و قاتلان مرگباری تبدیل کند.
آیین نامه:
- سامورایی ها:
- توسط مجموعه ای از قوانین اخلاقی به نام “بوشیدو” هدایت می شدند.
- بوشیدو بر شجاعت، وفاداری، صداقت، احترام و شفقت تأکید داشت.
- سامورایی ها موظف بودند در هر شرایطی با افتخار و شجاعت رفتار کنند، حتی در زمان مرگ.
- آنها همچنین باید از ضعفا محافظت می کردند و از بی گناهان در برابر ظلم دفاع می کردند.
- شینوبی ها:
- به دنبال پیروزی به هر قیمتی بودند و از استفاده از هر تاکتیکی، هر چقدر هم که غیرقابل شرافت باشد، ابایی نداشتند.
- آنها اغلب به عنوان قاتلان یا جاسوس دیده می شدند و در جامعه مورد احترام زیادی قرار نمی گرفتند.
- با این حال، برخی از شینوبی ها نیز به کدهای اخلاقی خاص خود پایبند بودند که بر وفاداری به کارفرما، پنهان کاری و موفقیت در مأموریت تأکید داشت.
سوالات متداول
تفاوت سامورایی و نینجا چیست؟
سامورایی‌ها جنگجویانی بودند که معمولاً به طبقات بالای جامعه ژاپن تعلق داشتند. نینجاها به عنوان قاتل و مزدور آموزش دیده بودند و معمولاً به طبقات پایین جامعه ژاپن تعلق داشتند.
آیا نینجاها خوب بودند یا بد؟
نینجاها اغلب در فیلم‌ها به عنوان قاتل‌های شروری به تصویر کشیده می‌شوند که برای انجام کارهای کثیف یک شخصیت شرور بی‌رحم پول می‌گیرند. در واقعیت، آنها افراد عادی بودند که اغلب بیش از ۴۰۰ سال پیش توسط طبقه حاکم در ژاپن مورد آزار و اذیت قرار می‌گرفتند.
آیا نینجاها از شمشیر سامورایی استفاده می‌کردند؟
نینجاها از شمشیرهای متفاوتی نسبت به سامورایی‌ها استفاده می‌کنند زیرا هدفشان حفظ نمایه‌ای پنهان‌تر است. با این حال، از شمشیر نینجا می‌توان برای ضربه زدن استفاده کرد، در حالی که شمشیر سامورایی برای بریدن اندام حریف طراحی شده است.
آیا یک نینجا می‌تواند یک سامورایی را شکست دهد؟
نینجاها و سامورایی‌ها معمولاً به جای مبارزه با هم همکاری می‌کردند. با این حال، در مواقع درگیری، اکثر اوقات سامورایی برنده می‌شد. اگر مبارزه در کوهستان اتفاق می‌افتاد، ممکن بود یک نینجا برنده شود، اما اگر مبارزه گروهی بزرگی بود، معمولاً سامورایی برنده می‌شد.
کدام یک از این دو قدرتمندتر است، سامورایی یا نینجا؟
سامورایی‌ها از نظر نیروی وحشیانه قوی‌تر بودند. آنها مبارزان حرفه‌ای بودند که معمولاً دو شمشیر داشتند. آنها همچنین نفوذ سیاسی بیشتری در جامعه ژاپن داشتند. از طرف دیگر، نینجاها برای انجام جاسوسی و ترور آموزش دیده بودند. آنها «شغل‌های روزانه» به عنوان کشاورز داشتند و بنابراین زمان کمتری برای تمرین مبارزه داشتند. آنها معمولاً فقط یک شمشیر داشتند.