شغل معلمی یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین مشاغل هر جامعه‌ای محسوب می‌شود؛ چراکه معلمان، خصوصا معلمان مدارس، نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری آینده شخصی و شغلی افراد و تربیت جوامع دارند. معلمان می‌توانند برای تدریس در مقاطع مختلف تحصیلی در آموزش و پرورش استخدام شوند، به عنوان مدرس در آموزشگاه‌ها فعالیت داشته و یا به‌صورت مستقل فعالیت کنند. در این مقاله به بررسی فرصت‌های شغلی، بازار کار و میزان حقوق معلم باتوجه به نوع فعالیت آن‌ها می‌پردازیم.
نگاهی به وضعیت بازار کار معلمی
باتوجه به آمارهای منتشر شده از سوی «خبرگزاری تسنیم» که بررسی آمارهای آموزش و پرورش از سال 1357 تا 1400 می‌پردازد، تعداد مدارس از سال 57 تا 1400 دو برابر شده است. سرانه زیربناهای آموزشی در این سال‌ها رشد 3 برابری داشته است، تعداد کل دانش آموزان کشور 2 برابر و جمعیت معلمان نیز از سال 57 تا 1400 بیش از 2 برابر افزایش داشته است.
در حال حاضر بیش از ۹۷۰ هزار نیروی رسمی و پیمانی در آموزش و پرورش فعالیت داشته و آزمون استخدامی این ارگان دولتی در سال 1401، امکان جذب ۳۴ هزار و ۸۰۰ نفر معلم را فراهم کرد. با وجود امکاناتی که برای فرهنگیان فعال در ارگان‌های دولتی وجود دارد، شرایط سخت ورود به این نهادها باعث شده است تا اغلب معلمان به مشاغل خصوصی و آزاد روی بیاورند.
استخدام طلبه در مدارس نیز در حال حاضر یکی از طرح‌های استخدامی آموزش و پرورش (تحت عنوان طرح امین آموزش و پرورش) است. در سال 1401، سهمیه طلاب وظیفه در آموزش و پرورش به ۳ هزار نفر رسیده است.
از حوزه‌های معلمی که بازار کار بسیار خوبی دارند، می‌توان به تدریس خصوصی و تدریس آنلاین اشاره کرد. کارجویان می‌توانند با داشتن مدرک لیسانس یا بالاتر، و یا داشتن تخصص در یک حوزه مانند آموزش زبان انگلیسی، به صورت مستقل فعالیت کرده و به تدریس خصوصی و آنلاین بپردازند. در سال‌های اخیر میزان تقاضا برای استخدام معلم خصوصی نیز افزایش داشته است. معمولا معلمانی که به این صورت تدریس می‌کنند، بسته به میزان کار و نوع محتوای آموزشی می‌توانند درآمد ماهانه بالایی کسب کنند.
حقوق و درآمد شغل معلمی
یکی از دغدغه‌های مهم کارجویان برای انتخاب این شغل، بحث درآمد آن است. معلمی به عنوان یکی از مشاغل با سطح حقوقی متوسط و بعضا پایین شناخته می‌شود. هرچند، معلمان رسمی آموزش و پرورش از حقوق و مزایای مناسبی برخوردارند و افرادی که به صورت مستقل نیز در این حوزه فعالیت می‌کنند، امکان کسب درآمد بالایی را دارند.
به طور کلی، بالاترین حقوق یک معلم با سابقه (باتوجه به نظام رتبه بندی معلمان) در سال 1402، 15 میلیون و 400 هزار تومان در ماه است که نسبت به سال 1401 افزایش داشته است. مقرری و حقوق معلمان تازه کار نیز در این سال در حدود 11 میلیون و 400 هزار تومان تعیین شده است. البته در این آمار باید تفاوت حقوق معلم ابتدایی و دبیرستان را نیز در نظر داشت. به طور کلی، معلمان ابتدایی، به دلیل سختی کار بیشتر، درآمد بالاتری نسبت به معلمان مقاطع راهنمایی و دبیرستان دارند.
این در حالی است که درآمد و حقوق سالانه یک معلم که به صورت مستقل در حوزه تدریس خصوصی و آنلاین فعالیت می‌کند، بسته به میزان و نوع فعالیت می‌تواند بیش از 350 میلیون تومان باشد. معلمانی که به تدریس آنلاین می‌پردازند، می‌توانند در صورت تسلط به زبان انگلیسی و داشتن تخصص کافی در حوزه مورد نظرشان، علاوه بر کار با پلتفرم‌های مختلف داخلی، با سایت‌های خارجی نیز همکاری کرده و درآمد دلاری کسب کنند.
عوامل موثر بر افزایش حقوق و درآمد معلمی
میزان حقوق و درآمد معلمان رسمی و آزاد، به عوامل مختلفی بستگی دارد که برخی از آن‌ها در ادامه آورده شده است:
- رتبه بندی معلمان: رتبه بندی فرهنگیان طرحی است که با هدف ارتقای شایستگی‌ها، توانمندی‌ها، وضعیت معیشت و انگیزه معلمان ارائه شده است. بر اساس این طرح، معلمان به پنج رتبه آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم تقسیم می‌شوند و بر اساس رتبه خود، حقوق و مزایای بیشتری دریافت می‌کنند. به عنوان مثال، یک استاد معلم، حقوق و مزایای بالاتری نسبت به یک آموزشیار معلم خواهد داشت.
- سطح تحصیلات: سطح تحصیلات، نشان دهنده دانش و تخصص معلم در رشته خود است. به طور کلی، هر چه سطح تحصیلات معلم بالاتر باشد، حقوق و درآمد او نیز بالاتر خواهد بود. به عنوان مثال، معلمی که مدرک کارشناسی ارشد دارد، حقوق و درآمد بالاتری نسبت به یک معلم دارای مدرک کارشناسی خواهد داشت.
- سابقه کار: سابقه کار یکی از عوامل مهم و تاثیر گذار بر میزان حقوق و درآمد معلمان است. به طور کلی، هر چه سابقه کار معلم بالاتر باشد، حقوق و درآمد او نیز بالاتر خواهد بود. به عنوان مثال، یک معلم با ۲۰ سال سابقه کار حقوق و درآمد بالاتری نسبت به یک معلم با ۵ سال سابقه کار خواهد داشت.
- مقطع تدریس: مقطع تدریس و سطح آموزشی دانش آموزان نیز بر میزان درآمد معلمان اثر گذار است. در این مورد، با بالاتر رفتن مقطع تدریس، درآمد معلم کاهشی خواهد بود. در واقع، معلمان ابتدایی به دلیل سختی کار بیشتر، حقوق و درآمد بالاتری نسبت به معلمان مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان دارند.
- نوع فعالیت: نوع فعالیت (استخدام دولتی، خصوصی یا کار آزاد) تاثیر مستقیمی بر میزان درآمد معلمان دارد. به طور کلی، معلمانی که به صورت آزاد و پروژه‌ای فعالیت می‌کنند، درآمد بالاتری نسبت به معلمان استخدامی آموزش و پرورش دارند.
جمع‌بندی
معلمی یکی از مشاغل تاثیرگذار و مهم جامعه است که مزایا و معایب خاص خود را دارد. معلمان می‌توانند در مدارس، آموزشگاه‌ها یا به صورت خصوصی و آنلاین به تدریس بپردازند. در این مقاله به بررسی وضعیت بازار کار و حقوق معلمان در سال 1402 پرداختیم. همانطور که گفته شد، بازار کار معلمی در ایران از وضعیت تقریبا مناسبی برخوردار است، بازار کار برای معلمان غیر رسمی و افرادی که به تدریس خصوصی و تدریس آنلاین می‌پردازند نیز، به مراتب وضعیت بهتری دارد.
میزان حقوق دریافتی معلمان نیز بستگی زیادی به نوع و حوزه فعالیت آن‌ها دارد. در نهایت می‌توان گفت که معلمان با کسب مهارت و تجربه بیشتر و به‌روز نگه داشتن دانش خود، با موقعیت‌های شغلی بهتر و درآمد بالاتری روبرو خواهند بود.
نظرات کاربران